گریت سنباده به چه معناست

اصولا، هر ساینده ای برای اینکه به خوبی عمل کند باید جنسی سخت تر از جنس سطحی که روی آن اعمال می‌شود داشته باشد. در واقع، ذرات ساینده باید از جنس ماده ای سخت باشند. معولا، عناصری که برای ساخت ساینده‌ها به کار می‌روند یا کانی‌های سخت هستند و یا سنگ‌های مصنوعی که علیرغم شباهت فیزیکی و شیمیایی با کانی‌های طبیعی، چون به طور طبیعی به وجود نیامده‌اند بنابراین کانی محسوب نمی‌شوند. به عنوان مثال، الماس هم به صورت طبیعی وجود دارد و هم به صورت مصنوعی تولید می‌شود و در ساخت ساینده‌ها بسیار کاربرد دارد. سنباده یا سمباده نیز یک نوع ساینده محسوب می‌شود. اما گریت سنباده به چه معناست ؟

کانی هایی که برای ساخت سمباده استفاده می‌شوند یا به اندازه کافی کوچک هستند (ذرات میکروسکوپی به قطر 2 میلی متر تا 0.001 میلی متر) یا باید خرد شوند تا برای ساخت سنباده مناسب باشند. به این کانی‌های سخت و ذرات میکروسکوپی اصطلاحا گریت (grit) گفته می‌شود. اندازه و تراکم همین ذرات درجه نرمی یا زبری سنباده را مشخص می‌کند. به عبارت دیگر، گریت همان ذرات ساینده‌ای هستند که روی پارچه یا کاغذ سوار می‌شوند و خاصیت برندگی دارند. گریت سنباده بنابر درجه زبری یا نرمی، با اعداد نمایش داده می‌شود. هر چه این عدد بزرگ‌تر باشد یعنی تعداد ذرات ساینده در هر اینچ مربع بیشتر و در نتیجه سنباده نرم‌تر است.

بعضا از عنوان گرید (grade) نیز به جای گریت استفاده می شود. در واقع گرید میزان سختی یا نرمی گریت را نشان می دهد.

چه عواملی باعث قدرت سایندگی می شوند

برخی از عواملی که باعث بیشتر شدن قدرت سایندگی می‌شود عبارتند از:

• میزان تفاوت در سختی جنس ساینده و جسمی که ساییده می‌شود: ساینده سخت تر، سایندگی سریع تر و عمیق تر.
• اندازه گریت: گریت بزرگ تر، برش سریع تر و عمیق تر.
• چسبندگی بین گریت ها، بین گریت و پشت بند: چسبندگی بیشتر، عمر طولانی تر سنباده.
• نیروی وارده بر سنباده: نیروی بیشتر، سایندگی بیشتر.
• میزان بارگیری (پرشدگی): ذراتی که حین سنباده‌کشی از سطح کار جدا می‌شوند فضاهای خالی گریت‌های ساینده را پر می‌کنند بنابراین قدرت سایندگی کمتر و در عین حال اصطکاک بیشتر می‌شود.
• استفاده از روغن های روان کننده، خنک کننده ها و محلول های فلزکاری: جلوگیری از پرشدگی سطح سنباده، انتقال گرما، کاهش اصطکاک.

ذرات ساینده

ساینده ها به طور کلی به دو نوع طبیعی و مصنوعی تقسیم می‌شوند.

مواد ساینده طبیعی:

این مواد به شکل طبیعی در محیط های مختلف به وجود آمده اند و شناخته شده ترین آن ها به شرح زیر می‌باشند:

سنگ سنباده (emery): به رنگ سیاه یا خاکستری تیره، یک ماده ساینده سخت است که غالباً از ترکیب کریستال های کروندوم با کانی های دیگر مثل هرسینیت و مگنت تشکیل شده است. دانه های آن در ساخت سنگ های سنباده و کاغذهای سنباده مورد استفاده قرار می‌گیرد.

گارنت (garnet): نوع شفاف گارنت یا نارسنگ به دلیل زیبایی و چشم‌نوازی در ساخت جواهرات کاربرد دارد. ولی در ساخت سنباده، به علت زبری و استحکام، از انواع مات آن استفاده می‌شود. همچنین به عنوان ساینده اصلی در عملیات بلاست برای آماده سازی سطح فولاد ضد زنگ قبل از رنگ آمیزی صنعتی به کار می‌رود.

کروندوم (corundum): یکی دیگر از کانی های سخت به رنگ قهوه ای مایل به قرمز یا سیاه است و با مقداری ناخالصی در طبیعت یافت می‌شود. به دلیل قابلیت چسبیدن این ماده به خاک رس و سرامیک اولین ماده ای بود که برای ساخت سنگ های سنباده استفاده شد.

 الماس (diamond): سخت ترین ماده ساینده طبیعی است که در ساخت برخی از انواع سنگ های سمباده و ابزارهای تیز کردن سنگ های سنباده بکار می‌رود. الماس مصنوعی یا صنعتی نیز ساخته شده اند که به عنوان جواهر تزئینی قابل استفاده نیستند ولی قادرند مواد بسیار سخت صنعتی نظیر کاربیدها و مواد سرامیکی را بسایند.

مواد ساینده مصنوعی:

بسیاری از ذرات ساینده ای که برای ساخت سنباده ها به کار می‌روند به طور طبیعی وجود دارند ولی به دلیل نادر بودن یا مقرون به صرفه نبودن به صورت مصنوعی تولید می‌شوند. متداول ترین آن ها عبارتند از:

اکسید آلومینیم (aluminium oxide):

نوعی سمباده با رنگ قهوه‌ای متمایل به قرمز است که از ویژگی‌های شاخص آن می‌توان به عمر طولانی و ضد پرشدگی اشاره کرد. آلومینیم اکسید در تولید حدود 75% سنگ های سنباده بکار می‌رود و عموما برای سنگ‌زنی مواد با استحکام بالا استفاده می‌شود. اکسید آلومینیم پس از تولید بر اساس مقدار ناخالصی های باقی مانده در آن و یا مواد افزوده شده درجه بندی می‌شود. معمولا به پنج گروه معمولی، نیمه ترد، سفید، خشن تراش و بسیار خشن تراش تقسیم بندی می‌شود.

اکسید آلومینیم معمولی پر مصرف‌ترین ماده ساینده است و هم در ساخت سنباده‌های دستی و هم در سنباده‌های قابل استفاده با ماشین به کار می‌رود. سنباده‌های اکسید آلومینیومی ماشینی در دورهای بالا نیز قدرت براده برداری خود را حفظ می‌کنند. همچنین برای فلزات غیرآهنی (روی، مس و…)، چوب سخت و کار بر روی آلومینیم مناسب می‌باشند. به علاوه در عملیات سنگ زنی نسبتاً خشن بر روی فولادهای مستحکم و چدن بسیار خوب عمل می‌کنند.

سرامیک (ceramic):

این نوع سنباده معمولا به رنگ قرمز در بازار دیده می‌شود. از خصوصیات مهم آن مقاومت در برابر فشار بالا و گرمای زیاد حین کار بر روی قطعه کار است. ساختار کریستالی شکل آن موجب شده تا برای برش فلزات و براده برداری مناسب باشد. از سرامیک برای سنباده زنی فلزات، براده برداری فولاد ضد زنگ، تیتانیوم و سوپر آلیاژها و همینطور برای کارهایی که نیازمند فشار متوسط یا زیاد بر روی قطعه کار هستند استفاده می‌شود.

سیلیکون کاربید (silicon carbide):

اولین ذرات ساینده مصنوعی است که در ایالات متحده ساخته شد و سخت‌ترین و تیزترین نوع سمباده تلقی می‌شود. هنگامی که ماسه سیلیسی و کربن در یک کوره الکتریکی به صورت کک در معرض حرارت شدید قرار بگیرند با هم ترکیب شده و کریستال‌های سخت و ساینده به وجود می‌آورند.

این سنباده‌ها به رنگ مشکی تولید می‌شوند و به دلیل تیز بودن دانه بندی سیلیکون کاربید برای براده برداری سریع و خنک مناسب هستند. از موارد استفاده سمباده های سیلیکون کاربیدی می‌توان به سنباده زنی فلزات غیرآهنی (برنج، آلومینیم و برنز و…) و مواد غیرفلزی مانند شیشه، چوب پلاست، چوب، نئوپان، ام دی اف، سنگ لاستیک، پلاستیک و همین طور پرداخت نهایی چوب و قطعات چدنی و فایبر گلاس اشاره کرد.

سیلیکون کاربید به دو نوع معمولی یا سیاه و سبز تقسیم می‌شود. سیلیکون کاربید سخت تر از آلومینیم اکسید و شکننده‌تر از آن است. سیلیکون کاربید سیاه دارای ناخالصی بیشتری است و در سه نوع سیاه معمولی، سیاه خشن تراش و سیاه مخصوص وجود دارد. سیلیکون کاربید سبز یکی از سخت‌ترین مواد مصنوعی است. کاربرد اصلی این ساینده در سنگ زنی ابزارهای کاربیدی (الماسی) است.

زیرکونیوم یا زیرکونیا (zirconium): به دلیل سختی و چقرمگی مناسب ساخت سمباده است. این سمباده ها مناسب براده برداری های سنگین می‌باشند. زیرکونیوم از اکسید آلومینیوم سخت تر اما تیزتر است. رنگ آن معمولا آبی و گاهی اوقات سبز است. از کاربردهای آن می توان به سنباده زنی تمام فلزات آهنی و غیر آهنی (مس، روی، آلومینیوم و …)، فولاد و فولاد ضدزنگ اشاره کرد.

الماس مصنوعی: 

اختراع مواد فوق ساینده مثل الماس مصنوعی تحول عظیمی در ساخت ساینده‌ها ایجاد کرد. این مواد فوق ساینده به خصوص برای سنگ زنی فلزات سخت، سوپر آلیاژها، کاربیدها و سرامیک‌ها مناسب هستند. سختی، مقاومت سایشی، استحکام فشاری و هدایت گرمایی ویژگی‌هایی هستند که در دیگر مواد ساینده یافت نمی‌شوند.
الماس سخت ترین ماده شناخته شده است و از آن در ساخت قلم های الماس جهت تیز کردن سنگ سنباده و در ساخت سنگ های سنباده الماس استفاده می‌شود. به هنگام سنگ زنی فلزات آهنی به دلیل حرارت و فشار ایجاد شده ممکن است الماس دچار تغییرات شیمیایی شده و به سرعت فرسایش یابد، بنابراین توصیه می‌شود برای سنگ زنی آلیاژهای آهن از سنگ های الماسی استفاده نشود.

در این مطلب خواندیم که گریت سنباده به چه معناست و با برخی کانی های سخت آشنا شدیم. شناخت ذرات ساینده و مواد تشکیل‌دهنده ساینده‌ها می‌تواند در انتخاب درست ابزار موردنیاز به ما کمک کند.

با انواع سنباده و موارد استفاده سمباده ها بیشتر آشنا شوید.

منبع: تول استاپ