رنگ پایه آب رنگی است که روز به روز بر محبوبیت آن افزوده می‌شود و کاربرد آن گسترده‌تر می‌شود. پروژه‌های صنعتی و ساختمانی بدون استفاده از رنگ ناتمام می‌مانند. علیرغم وجود انواع و اقسام رنگ‌های مختلف با کاربردهای متفاوت، امروزه می‌بینیم که رنگ‌های پایه آب جای رنگ های پایه روغن را گرفته‌اند. اما دلیل این تغییر روند چیست؟ در این مطلب قصد داریم بررسی کنیم که چرا باید رنگ پایه آب جایگزین رنگ روغنی شود.
ترکیبات آلی فرار (VOCs) چیست
رنگ ها از رنگ‌دانه هایی تشکیل می‌شوند که برای قابل استفاده بودن باید بر روی یک حامل سوار شوند. این حامل حلال رنگ محسوب می‌شود. رنگ پایه روغن یا رنگ آلکیدی که در ایران با عنوان رنگ روغنی شناخته می‌شود، مدت‌ها است که در کشورهای پیشرفته کنار گذاشته شده است.
دلیل این امر، حلال‌های نفتی و شیمیایی است که در فرمولاسیون ساخت این رنگ‌ها استفاده می‌شوند. رنگ‌های پایه روغن دارای ترکیبات آلی فرار (VOCs) هستند که برای محیط زیست و همچنین انسان خطرناک و مضر تلقی می‌شوند.
ترکیبات آلی فرار مواد خاصی هستند که به راحتی تبخیر می‌شوند و در هوا و محیط اطراف ما وجود دارند. اگزوز ماشین‌ها، مواد پاک‌کننده، نرم‌کننده‌های پارچه و پولیش اسباب و لوازم دارای ترکیبات آلی فرار هستند. این ترکیبات در صنعت رنگسازی نقش مهمی در کنترل ویسکوزیته رنگ، غلظت، میزان سیالیت و زمان خشک شدن رنگ دارند.
قانون منع استفاده از رنگ پایه روغن
در سال 2007 میلادی در انگلستان قانونی تصویب شد که طبق آن فقط تا سال 2010 اجازه تولید رنگ‌های پایه روغن به تولیدکنندگان داده می‌شد و از ابتدای سال 2011 تمامی محصولات رنگ‌های روغنی از بازار حذف شد.
در ایالات متحده قانونی در این رابطه وضع نشد، اما به مرور زمان مصرف کنندگان رنگ‌های پایه آب را به جای رنگ‌های سنتی که همان رنگ‌های روغنی بود مورد استفاده قرار دادند.
با اجرای قوانینی که به خاطر وجود ترکیبات آلی فرار وضع گردید، تولیدکنندگان بزرگ رنگ دست به اصلاح و تغییر فرمولاسیون رنگ‌ها زدند. مصرف‌کنندگان به زودی متوجه شدند که رنگ‌های موردعلاقه آن‌ها یعنی رنگ‌های روغنی، کیفیت و کارایی سابق را ندارند. از این رو به دنبال جایگزینی مناسب برای رنگ‌های روغنی بودند. در اینجا بود که فرصت خوبی برای معرفی رنگ‌های پایه آب به بازار به وجود آمد.
در واقع، چیزی که مصرف‌کنندگان دریافتند این بود که رنگ‌های پایه آب که با کمک فناوری های جدید تولید می‌شد، فراتر از انتظار مصرف‌کنندگان ظاهر شد و توجه بسیاری را جلب کرد. علاوه بر کیفیت بهتر، ایمنی و سلامت رنگ‌های پایه آب باعث شد تا ظرف مدتی کوتاه جایگاه مناسبی بین مصرف‌کنندگان حرفه‌ای و غیرحرفه‌ای پیدا کند و بالاخره جایگزین رنگ‌های روغنی شود.
اگرچه هنوز هم در مواردی رنگ‌های پایه روغن کاربرد بیشتری دارند و طرفداران خاص خود را از دست نداده است، با این حال جایگاه رنگ‌های پایه آب تثبیت شده است. اما چرا باید رنگ های پایه آب را جایگزین رنگ های پایه روغن کرد؟
مقایسه رنگ های پایه آب و پایه روغن
به زبان ساده، رنگ پایه آب رنگی است که حلال آن آب باشد. در واقع این رنگ‌ها قابل حل شدن در آب هستند اما بعد از خشک شدن در برابر آب مقاوم می‌شوند. این نوع رنگ‌ها با فناوری‌های خاصی تولید می‌شوند و در صنایع مختلف و برای محصولات مختلف کاربرد دارند.
رنگ‌های پایه آب را با عنوان رنگ لاتکس نیز می‌شناسیم و به دودسته اصلی رنگ اکریلیک و رنگ پلاستیک تقسیم می‌شوند. تمام رنگ‌های اکریلیک را می‌توان با آب رقیق کرد و شست. رنگ های پلاستیک بر خلاف آنچه گفته می‌شود قابلیت شستشو ندارند. رنگ‌های پایه آب را می‌توان به راحتی اجرا کرد، قابلیت ضدقارچ و ضدباکتری دارند و بوی نامطبوعی ندارند.
رنگ‌های پایه روغن حاوی حلال های نفتی و شیمیایی هستند که برای محیط زیست و انسان مضر هستند. این رنگ‌ها بوی تند و شدیدی دارند. استفاده از رقیق‌کننده‌های مناسب در کیفیت نهایی این رنگ‌ها تاثیر زیادی دارد. در مقایسه با رنگ‌های پایه آب، زمان خشک شدن رنگ‌های پایه روغن بسیار طولانی‌تر است. با این حال، در مواردی خاص مثل پروژه‌هایی که در دمای پایین اجرا می‌شوند و یا پروژه‌هایی که به مقاومت در برابر عوامل شیمیایی و اکسیداسیون فلزات (زنگ زدگی) نیاز باشد بیشتر از رنگ‌های پایه روغن استفاده می‌شود.
مزایای رنگ پایه آب
زمان خشک شدن رنگ های پایه آب کوتاه است. البته همین موضوع اجرای این نوع رنگ‌ها را با غلطک و قلم مو کمی سخت می‌کند چرا که ممکن است رد قلم مو یا غلطک روی سطح بماند.
برای جلوگیری از ایجاد رد قلم مو و غلطک، می‌توان رنگ را تا حد امکان رقیق کرد و باید با حداقل حرکات قلم مو و غلطک سطح را پوشش داد. در ضمن با اجرای دو یا سه لایه رنگ، علاوه بر پوشش بهتر و با کیفیت‌تر سطح، می توان از ایجاد رد قلم مو و غلطک جلوگیری کرد. دقت کنید که بین اجرای هر لایه رنگ باید اجازه دهید تا لایه قبلی خشک شود.
استفاده از رنگ پاش مشکلات ذکرشده را ندارد اما برای استفاده از رنگ پاش باید محیط رنگ آمیزی تهویه هوای مناسبی داشته باشد.
زمان خشک شدن رنگ به غلظت لایه رنگ، نوع سطح و محیط اجرای رنگ بستگی دارد. به طور کلی، معمولا بین 2 الی 4 ساعت زمان برای خشک شدن کامل رنگ پایه آب نیاز است. در مقایسه با رنگ‌های روغنی که بین 24 ساعت تا 48 ساعت زمان لازم دارند، زمان خشک شدن رنگ های پایه آب بسیار کوتاه است.
شستشوی رنگ‌های پایه آب به سادگی با آب گرم و کف صابون امکان‌پذیر است و هیچ نیازی به حلال ها و شوینده‌های شیمیایی نیست.
رنگ های پایه آب انعطاف پذیری بالایی دارند، به این معنی که وقتی روی چوب یا فلز اعمال شوند، به سطح اجازه می‌دهند تا در اثر تغییرات دما به راحتی منبسط یا منقبض شود، در عین حال هیچ درز و ترکی روی رنگ سطح ایجاد نمی‌شود.
شرایط نگهداری
تولیدکنندگان رنگ‌های پایه آب توصیه می‌کنند که این نوع رنگ‌ها در محیطی با دمای 5 الی 30 درجه سانتی گراد و حداکثر رطوبت 80 درصد نگهداری شوند و از انبار کردن آن‌ها در مکان‌هایی که با افت یا افزایش شدید دما مواجه هستند خودداری شود. برخی از محصولات را می‌توان تا حداکثر دمای 55 درجه سانتی گراد نیز نگهداری کرد. در هر صورت بهتر است به اطلاعات نوشته شده روی بسته بندی هر محصول مراجعه کرد.
کاربردهای رنگ پایه آب
در حال حاضر رنگ‌های پایه آب در بیش از 80 درصد صنایع مختلف اعم از صنایع چوب، خودروسازی، صنایع ساختمانی، دکوراسیون داخلی و خارجی و غیره کاربرد دارند. همچنین از این نوع رنگ در زمینه‌های هنری بسیار استفاده می‌شود. در سال های اخیر و به لطف فناوری‌های جدید، کیفیت این نوع رنگ‌ها افزایش چشمگیری داشته است.
به دلیل سهولت اجرا، عدم بوی نامطبوع، قابلیت شستشو و بهداشتی بودن، استفاده از رنگ‌های پایه آب برای دکوراسیون داخلی و خارجی منازل و ادارات بسیار متداول است. همچنین افرادی که به پروژه‌های خودت انجام بده علاقه‌مند هستند از این نوع رنگ‌ها استقبال می‌کنند.
فرمول اصلاح شده رنگ های پایه آب باعث افزایش استحکام و مقاومت این رنگ‌ها در برابر عوامل طبیعی شده و به همین دلیل این رنگ‌ها بر روی سطوح مختلف چوبی، فلزی و حتی سطوح آجری، سیمانی، سنگی و گچی ماندگاری و دوام بالایی دارند.
رنگ پایه آب جایگزین رنگ روغنی
فناوری‌های جدید در تولید رنگ باعث شده تا رنگ‌های پایه آب جایگزین رنگ‌های روغنی شوند. سهولت اجرا، قابلیت شستشو، زمان خشک شدن کم، سازگاری با محیط زیست و عدم بوی نامطبوع از جمله عواملی هستند که باعث محبوبیت رنگ‌های اکریلیک و بعضا پلاستیک شده است. وقت آن رسیده است که از روش‌ها و رنگ‌های سنتی خداحافظی کنیم و محیط زندگی و کار خود را با شیوه‌ها و رنگ‌های جدید زینت دهیم.
منبع: سایت راولینزپینت